1840 – Oss heeft 690 huizen met 4.000 inwoners

1 januari 1840

1840 – Oss heeft 690 huizen met 4.000 inwoners

In 1840 heeft de gemeente Oss 691 huizen met 4.000 inwoners. Om de ontwikkeling van de leefgebieden in de regio te zien, kunt u in de interactive topografische kaart hieronder de schuifbalk bewegen om te wisselen tussen die van 1840 en 2018. [h5p id=”2″] In 1840 is de verdeling van bewoners naar dorp/buurtschap naar aantal  huizen is als volgt: Dorp/buurtschap Huizen Inwoners Oss en buurtschap Heuvel 189 1.113 Buurtschap Schaijk 66 712 Achterschaijk 22 118 Horzak 13 60 Korenstraat 16 76 Molenstraat 74 374 Heesche Weg…

Lees meer

1840 – Koning Willem II heft verbod op uitbreiding katholieke ordes op; Karmelieten blazen Boxmeer nieuw leven in

1 februari 1840

1840 – Koning Willem II heft verbod op uitbreiding katholieke ordes op; Karmelieten blazen Boxmeer nieuw leven in

In 1840 heft koning Willem II het verbod op om nieuwe leerlingen (novicen) aan te nemen bij katholieke kloosters. Dat verbod goldt al sinds de Franse bezetting van Nederland door Napoleon Bonaparte en was door Willem I, de vader van de koning in daarna in standgehouden. Op dat moment telt het Boxmeerse karmelietenklooster nog maar drie paters. Maar meteen na de opheffen van het verbod melden zich nieuwe leden, en worden nieuwe kloosters gesticht, waaronder die in Zenderen in 1855 en in Oss in 1890. Die groei zal uiteindelijk aanhouden tot in de jaren 1960. Vanouds combineert de orde actief en contemplatief leven. De nieuwe kloosters zijn gekoppeld zijn aan categoriale en parochiële zielzorg en/of middelbaar onderwijs. De eigen opleiding en de wetenschappelijke vorming krijgen meer aandacht. De Karmel wordt steeds actiever en verwerft zich een plaats binnen katholiek Nederland. Nederlandse karmelieten droegen uiteindelijke bij aan de opbouw van de orde in Europa en elders. Zij (her)stichtten provincies in Duitsland, Brazilië, Indonesië en de Filippijnen. Bronnen: Kroniek van de Karmel in Nederland (1840-1970) (2017), Antonius Jacobus. Uitgeverij Verloren.  URL:  https://verloren.nl/boeken/2086/251/5936/kerk-en-religie/kroniek-van-de-karmel-in-nederland-1840-1970 HET KARMELKLOOSTER. Historische vereniging Nepomuk. URL: http://www.nepomukboxmeer.nl/over-boxmeer/bekende-gebouwen-in-boxmeer/het-karmelklooster/

Lees meer

1842 – Joannes Zwijsen wordt bisschop zonder bisdom

1 april 1842

1842 – Joannes Zwijsen wordt bisschop zonder bisdom

Joannes Zwijsen wordt geboren op 28 augustus 1794 in Kerkdriel als eerste van 10 kinderen van een molenaarsgezin. De molenaar had van zijn vorige gestorven vrouw ook drie kinderen. Het is de periode van de Bataafse Republiek en het Franse keizerrijk, toen er nog geen Nederlandse bisdommen waren en er tussen de Hollanders en Fransen volop in Noord-Brabant gevochten werd. Op z’n twaalde moet hij naar de Franse School in Reek, een kostschool die een soort voorloper van het vmbo was. Hij loopt daar twee keer weg, maar wordt telkens door zijn vader teruggebracht. Dan volgt hij het traject dat tot priesterwijding moet leiden en in die tijd gebruikelijk was; eerst naar de Latijnse School (voorloper van het gymnasium), in Uden van 1808 tot 1810…

Lees meer

1850 – Machtsstrijd Karmelieten in Boxmeer rondom groei en uitbreiding naar Zenderen

1 januari 1850

1850 – Machtsstrijd Karmelieten in Boxmeer rondom groei en uitbreiding naar Zenderen

Richting de opheffing van het uitbreidingsverbod door koning Willem II in 1840 groeit ook het Karmelietenkooster in Boxmeer. Dat was de eerste Nederlandse karmelieten-orde uit 1672 na de reformatie, toen alle oude karmelietenkloosters waren verdwenen. Opvallend detail van het klooster is dat de fraaie voorgevel van het klooster aan de tuin en niet aan de straatzijde ligt. Op deze wijze drukten de Karmelieten uit dat ze wel in de wereld, maar niet van de wereld zijn. Tijdens de groei ontstaat er een kennelijke machtsstrijd tussen prior Anastasius van Werde en abt Augustines van Uden. Van Werde klaagt bij de prior-generaal…

Lees meer

1853 – Herstel religieuze vrijheid en bisschoppelijke machtsstructuur

1 januari 1853

1871 – Antoon en Jan Jurgens starten met de productie van Margarine

1 januari 1871

Antoon Jurgens is de zoon van boterhandelaar Wilhelminus Jurgens (1780-1836). Hij bouwt het bedrijf van zijn vader verder uit. Van 1844 tot 1850 is hij lid van de gemeenteraad in Oss. Ook is hij president van het armenbestuur en gedurende 25 jaar lid van het katholieke kerkbestuur. Hij betaalt onder meer mee aan de inrichting van de Grote Kerk en in 1876 schenkt hij een nieuw hoofdaltaar. Antoon en zijn vrouw Johanna Lemmens krijgen vijf kinderen waarvan drie zonen, Jan (Johannes Arnoldus, 1835-1913),  Henri (Henricus Leonardus, 1840-1888) en Willem (Wilhelmus Johannes, 1844-1881). Het gezin van Jan Jurgens en zijn vrouw Josina Jansen (1850-1903) gaan in een villa aan de Molenstraat wonen, op de hoek waar het  huidige Titus Brandsma Lyceum is gelegen. In mei 1871 krijgt Jan Jurgens een monster kunstboter van de Bossche broers Cordeweener die kapitaal…

Lees meer

1872 – Simon van den Bergh start met productie Margarine

1 januari 1872

Samuel van den Bergh () is de zoon van de Simon van den Bergh (Geffen, 1819 – Rotterdam, 6 april 1907) is een Geffense koopman die zijn handelswaar (manufacturen en koloniale waren) verkoopt aan de vele boeren in de regio in ruil voor hun boter. In 1858 verhuist hij met zijn gezin en bedrijf naar Oss dat een centrum van boterhandel is en waar ook de concurrent Antoon Jurgens actief is. De afzetmarkt is Londen, maar door de felle concurrentie van Jurgens levert de boterhandel vooral verlies op en gaan ze in 1868 failliet. Van den Bergh herstelt en start in 1872 met de produktie van margarine, in navolging van…

Lees meer

1875 – Hartog Hartog start met varkensslachterij Hartogs Vleeschfabrieken

1 januari 1875

In 1875 begint Hartog Hartog met zijn vleesfabriek Hartogs Vleeschfabrieken, in de volksmond “d’n Hertog” genoemd. Later kwam er de ontwikkeling van onder andere margarine bij. Hartog zou later met Zwan (van de familie Zwanenburg) uitgroeien tot Unilever en onderdeel uit gaan maken van UNOX. 

Lees meer

1880 – Oss heeft 5.000 inwoners

1 januari 1880

1884 – Nathan van Zwanenberg start tweede industriële Osse slachterij

1 januari 1884

In 1884 vestigde Nathan van Zwanenberg zijn industriële slachterij en vleesverwerkingsbedrijf Zwanenberg in Oss. Het groeide snel uit tot een grote concurrent van Hartog, en zou later met dat bedrijf samensmelten tot Unliver en UNOX . 

Lees meer

1885 – Oss heeft 7.500 inwoners

1 januari 1885

1891 – Karmelieten bouwen Paterskerk naast klooster in de Molenstraat

1 januari 1891

1894 – Hartog en Zwanenberg worden buren

1 januari 1894

De fabrieken van Hartog en Zwanenberg verhuizen beiden naar het terrein De Rooijen, vlakbij het spoor. De concurrentie werd nu nog feller aangezien ze nu directe buren waren. 

Lees meer

1914 – Begin eerste wereldoorlog, Oss heeft 10.000 inwoners

28 juli 1914

1918 – Einde eerste wereldoorlog

11 november 1918

1919 — Titus Brandsma wordt hoofdredacteur krant De Stad Oss

4 mei 1919

1919 — Titus Brandsma wordt hoofdredacteur krant De Stad Oss

Titus Brandsma ziet goede nieuwsvoorziening als een belangrijke voorwaarde voor de emancipatie van het volk en de vernieuwing van de kerk. Hij schrijft: “Wie ziet niet in hoe nodig het is in deze tijd de pers –en niet op zijn minst de plaatselijke pers– sterk te maken?” Dat zou daarna gebeuren; de krant zou onder leiding van Titus Brandsma binnen korte tijd uitgroeien tot een veelgelezen kwaliteitskrant voor de regio. Later zou hij geestelijk adviseur van de Nederlandsche Rooms-Katholieke Journalistenvereeniging worden, en een groot aandeel in de modernisering van…

Lees meer

1921 – Opening leeszaal met bibliotheek, eerst in het Bondsgebouw op den Heuvel, vanaf april in Villa Josina in de Molenstraat

1 maart 1921

1921 – Opening leeszaal met bibliotheek, eerst in het Bondsgebouw op den Heuvel, vanaf april in Villa Josina in de Molenstraat

Op 1 maart 1921 is het dan zover;  de “Openbare Leeszaal en Boekerij op Roomsch katholieke grondslag” –waarvoor Titus Brandsma zich al vanaf 1919 inzette– wordt geopend. Eerst tijdelijk in het Bondsgebouw op den Heuvel. (Dat was Hotel De Gouden Leeuw, waarvan de achterkant op de plaats was waar nu de ingang van De Schakel is, en de ingang op den Heuvel). Vanaf april van dat…

Lees meer

1923 – Saal van Zwanenberg sticht Organon als zusterbedrijf van Zwanenberg

1 januari 1923

Saal van Zwanenberg start naast de vleesfabriek met het zusterbedrijf Organon, dat  insuline onttrok uit de alvleesklieren van de geslachte varkens. Voorheen werd dat nog als slachtafval beschouwd.  

Lees meer

1923 – Titus Brandsma verhuist van Oss naar Nijmegen

1 oktober 1923

1923 – Titus Brandsma verhuist van Oss naar Nijmegen

Na sinds 1902 in totaal 21 jaar in Oss verbleven te hebben –met een tussenpoos van drie jaar voor zijn studie in Rome– vertrekt Titus Brandsma “vrij onverwacht” naar Nijmegen. Daar is hij benoemd als hoogleraar aan de R.K. Universiteit van Nijmegen (de huidige Radboud Universiteit), waar hij in de faculteit der letteren en wijsbegeerte les zal gaan geven “in de Geschiedenis der Wijsbegeerte (uitgezonderd die der Grieken en Romeinen), de Natuurphilosophie, de Natuurlijke Godsleer, de Wijsbegeerte der Geschiedenis en de Geschiedenis der Mystiek.” Bron: Prof. Dr. Titus Brandsma, O.Carm (30 juni 1923). De Stad Oss Meer informatie is te vinden in het eerste van de drie artikelen over de oorsprong van onze parochie: Osse Karmel 1890 – heden Bronnen: Prof. Dr. Titus Brandsma, O.Carm (30 juni 1923). De Stad…

Lees meer

1927 – Anton Jurgens en Samuel van den Bergh starten de Margarine Unie

1 januari 1927

De voormalige concurrenten Anton Jurgens en Samuel van den Bergh starten met de Margarine Unie, de voorloper van Unilever.

Lees meer

1929 – Unilever ontstaat uit overname Hartog door Margarine Unie

1 januari 1929

Margarine Unie neemt Hartog over vanwege de margarinetak van het Osse bedrijf en staat sindsdien bekend als Unilever. 

Lees meer

1929 – Unilever ontstaat uit fusie Margarine Unie en Britse Lever Brothers

1 januari 1929

Nadat ze in 1929 Hartogs Vleeschfabrieken overnemen fuseert hun bedrijf Margarine Unie datzelfde jaar met het Britse Lever Brothers tot het Unilever-concern.

Lees meer

1930 — Titus Brandsma sticht Karmelkooster Doddendael te Nijmegen

6 januari 1930

1930 — Titus Brandsma sticht Karmelkooster Doddendael te Nijmegen

  De bouw komt eind 1929 gereed en is ontworpen als intiem vierhoekig convent rondom een fraaie binnentuin, waardoor een bescheiden, ingetogen en echt kloosterlijke Karmel ontstaat. Bij de bouw wordt materiaal gebruikt dat vrijkomt uit de afbraak van het oude het voormalig R.K. Canisiusziekenhuis dat op die plaats stond. Hij is veeleisend en stelt strenge regels op. Zo…

Lees meer

1934 — Start van oprol Bende van Oss met 160 arrestaties

1 juni 1934

1934 — Start van oprol Bende van Oss met 160 arrestaties

Bij het oprollen van de bende in 1934 worden ruim 160 mensen gearresteerd. Koningin Wilhelmina komt voor deze actie persoonlijk de Koninklijke Marechaussee onderscheiden. De aanwezigheid van de marechaussee zou een ongenaam verrassend vervolg kennen in de Osse zedenzaak die in 1938 aan het licht zou komen. Bronnen: De Bende van Oss. Wikipedia. URL: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bende_van_Oss

Lees meer

1937 – Hartog krijgt nieuwe naam: UNOX

1 januari 1937

De Hartog-fabriek krijgt de naam Unox, naar verluidt een samentrekking van Unilever en het Engelse ‘ox’, dat os betekent. 

Lees meer

1938 – Zedenzaak Oss als opmaat voor val kabinet Colijn en jodenvervolging

1 januari 1938

1938 – Zedenzaak Oss als opmaat voor val kabinet Colijn en jodenvervolging

#MeToo avant la lettre? Het zal nog tot 2010 duren voor de katholieken (gedwongen) durven kijken naar de misstanden in eigen gelederen. En nog 6 jaar vooraleer conclusies worden getrokken. En niet alleen naar de feitelijke misbruikers, maar vooral ook naar de rol van de kerkelijke zielzorgers en bestuurders die dat –al dan niet stilzwijgend– lieten bestaan, en de vaak permanente gevolgen voor de slachtoffers. Datzelfde geldt…

Lees meer

1942 — Titus Brandsma wordt gevangen genomen en naar het “Oranje Hotel” in Scheveningen gebracht

20 januari 1942

1942 — Titus Brandsma wordt gevangen genomen en naar het “Oranje Hotel” in Scheveningen gebracht

De dag ervoor, op 19 januari 1942, werd hij in zijn klooster aan de Doddendaal te Nijmegen gearresteerd. Hij was net terug van zijn rondreis langs de kranten en overlegde op dat moment met zijn vriend Gerard Bodewes, tevens de directeur van dagblad De Gelderlander, over  de voortgang van het verzet. Ook wilde hij het advies van Titus Brandsma over de benoeming van een nieuwe hoofdredacteur bij zijn krant, waarbij hij vanuit Den Haag onder zware druk werd gezet een NSB’er te benoemen. Uiteindelijk zou Bodewes zijn laatste krant op 14 maart 1942 uitbrengen. Joan Hemels kwam…

Lees meer

1944 – Oss bevrijd door de Britten maar Duitsers blijven gevaarlijk tot overgave mei 1945

17 september 1944

1944 – Oss bevrijd door de Britten maar Duitsers blijven gevaarlijk tot overgave mei 1945

Op 17 september 1944 begonnen de geallieerde troepen aan een grote aanval onder de naam Operatie Market Garden. Vanuit het zuiden wilden zij doorstoten naar Arnhem, om van daaruit naar Duitsland te kunnen optrekken. De aanval ging door de lucht en over de grond. Dit plan mislukte voor het grootste deel. De Duitsers leverden veel zwaarder strijd dan verwacht, bij Arnhem maar…

Lees meer

1967 – Nieuw Karmelietenklooster aan de Verdistraat

1 mei 1967

1967 – Nieuw Karmelietenklooster aan de Verdistraat

Omdat de Karmelieten hun oude klooster in de binnenstad moeten verlaten, laten ze in 1965/1966 een nieuw klooster aan de Verdistraat in de Osse nieuwbouwwijk de Ruwaard bouwen. In september 1967 vindt de verhuizing van de karmelieten plaats. In 1982 wordt het klooster verkocht aan de firma Geurts en wordt het feitelijk een kantoorgebouw. In juni 1984 verlaten de laatste karmelieten het gebouw. Architect J.A. de Reus (1909-2004) uit Oss, een exponent van de Bosche-school, ontwerpt een imposant modern klooster. Kenmerkend is hierbij de architectuur die is gebaseerd op het plastische getal, sobere vormgeving en het gebruik van de materialen beton, baksteen en hout. Grondlegger van de Bossche School was monnik Dom Hans van der Laan. Tijdens zijn studie in Delft en later in het klooster in Vaals wijdde hij zich aan een speurtocht naar de grondslagen van de architectuur. Hierbij kwam hij tot het…

Lees meer

1984 – Laatste karmelieten verlaten klooster aan de Verdistraat

25 juni 1984

Nadat het klooster aan de Verdistraat in 1982 is verkocht aan de firma Cor Geurtrs, verlaten de laatste karmelieten het klooster om te gaan wonen in twee kleine communiteiten aan de Nieuwe Hescheweg en aan de van Mookstraat.  Meer informatie is te vinden in het eerste van de drie artikelen over de oorsprong van onze parochie: Osse Karmel 1890 – heden

Lees meer
© Copyright - Titus Brandsmaparochie Oss