1919 – Titus Brandsma neemt initiatief voor Osse bibliotheek
In 1919 neemt Titus Brandsma met een collega-pater het initiatief om in Oss een leeszaal met uitleenbibliotheek op te richten. Aangezien de meeste Ossenaren geen boeken en geen, of een lage opleiding hebben, en met de verschrikkingen van de eerste wereldoorlog nog vers in het geheugen, denkt Titus dat het voor de ontwikkeling van Oss belangrijk is dat de (katholieke) mensen zich door het lezen van goede boeken kunnen ontwikkelen.
Veel mensen, waaronder zijn “baas”, de Deken, denken dat de Ossenaren daar niet op zitten te wachten. Titus weet ze allemaal over te halen. Onder meer door daar stukken over te schrijven in zijn krant De Stad Oss, waarvan hij tevens vanaf mei 1919 hoofdredacteur is geworden.
Sommigen zeggen dat lezen schadelijk is voor het gezinsleven. Daar reageert hij –voor zijn doen– fel op en houdt hun voor dat het mensen juist uit het café zou kunnen trekken, zoals in Zwolle is gebeurd.
Geld krijgt hij na lang aandringen van de lokale ondernemers Jurgens, Gebr. van den Berg, Hartog en Zwanenberg. Ook de rijksoverheid en de provincie Noord-Brabant doen mee. De gemeente aarzelt eerst, maar doet tenslotte ook mee.
Een tijdlang was een geschikte behuizing een probleem. Na lang zoeken naar-, en onderhandelen over een goede plek –Titus geeft aan veel blauwtjes te hebben gelopen– kan hij terecht in twee lokalen van het Bondsgebouw op den Heuvel. (Dat was Hotel De Gouden Leeuw, waarvan de achterkant op de plaats was waar nu de ingang van De Schakel is, en de ingang op den Heuvel).
In 1921 wordt de “Openbare Leeszaal en Boekerij op Roomsch katholieke grondslag” geopend met 1400 boeken en 60 tijdschriften. De karmelieten schenken een flinke hoeveelheid boeken uit hun kloosterbibliotheek. Bij de keuze van de boeken, tijdschriften en kranten houdt Titus zich aan de richtlijnen van Rome over “verboden” boeken en neemt hun voorkeurslectuur op. Toch ergeren sommigen zich aan de antirevolutionaire krant “De Standaard” en aan de wekelijkse sportbladen.
De openbare leeszaal die Titus in zijn tijd van de grond hielp en zich verder heeft ontwikkeld, is een waardevol en onmisbaar ‘vormingsinstrument’ geworden voor de gemeenschap van Oss, waaruit de huidige bibliotheek is voortgekomen. Wat betreft zijn werk en kennis in het bibliotheekwezen heeft Titus Brandsma na 1925 nog als docent wijsbegeerte gewerkt voor cursisten van de opleiding tot leeszaal-personeel in o.a. Nijmegen en
Sittard.
Bronnen:
- Librariana, deel 29 (2011). Hans Krol. URL: https://ilibrariana.wordpress.com/2012/01/01/librariana-deel-29-2011/
- Het Hooghuis Lyceum en al zijn voorgangers, Frans Bruna (2009). URL: https://archive.org/details/hethooghuislyceumenalzijnvoorgangersfbruna-2006
- “Een openbare leeszaal”, De Stad Oss (31 juli 1920)